Ekologjia

Konferenca e 15-të e palëve të Konventës së OKB-së për Biodiversitetin u zhvillua në Montreal nga data 7 deri më 19 dhjetor 2022. Rezultatet ishin të përziera. Ky artikull analizon të mirën, të keqen, të shëmtuarën dhe rrugën e drejtë pas konferencës së 15-të të palëve të Konventës për Biodiversitetin.

Zall-Gjoçaj është shpallur Park Kombëtar i Kategorisë së II që në vitin 1996, me një sipërfaqe prej 140 ha. Në vitin 2018 me vendim të Këshillit të Ministrave ky park do të bashkohej me parkun e Lurës, duke krijuar Parkun Kombëtar Lurë-Mali i Dejës, me sipërfaqe prej 20242,78 ha. Më datë 3 tetor të vitit 2018, vetëm disa ditë para se të shpallej park kombëtar, me vendim të Këshillit të Ministrave dhe Këshillit Kombëtar të Territorit është lëshuar leja e ndërtimit për HEC-et Sekë dhe Zais në bashkinë Mat dhe Mirditë.

Lumi Vjosa, në jug të Shqipërisë, është një nga lumenjtë më të njohur në Shqipëri, për sa i përket trashëgimisë natyrore dhe vlerave të biodiversitetit që mban.  

Pasi ti e shikon Vjosën për herë të parë, Vjosa nuk është më thjesht një lumë, Vjosa është pjesë e jotja. Me një total prej 40 HEC-esh, rrjedha e saj planifikohej të ndërpritej e të futet në tubacione për prodhim energjie, pa kursyer as degëzimet e Vjosës.    

Emilia Reyes është një përkrahëse ndërkombëtare për të drejtat e grave dhe eksperte për politikat dhe buxhetet publike të përgjegjshme në aspektin gjinor dhe zhvillimin e qëndrueshëm, duke përfshirë menaxhimin gjithëpërfshirës të rrezikut nga fatkeqësitë dhe ndryshimet klimatike. Ajo thekson domosdoshmërinë e jo-rritjes dhe çështjet e sistemit tonë neoliberal global.

Gratë janë më të prekura se burrat nga plastika. Arsyet biologjike janë pjesë e problemit: trupi i tyre reagon në mënyra të ndryshme ndaj toksinave dhe produktet higjienike që përdorin gratë shpesh janë të kontaminuara. Por ekzistojnë alternativa.

Protesta e banorëve të fshatit Kutë kundër hidrocentralit në lumin Vjosa në Poçem rezultoi e suksesshme në gjykatën e shkallës së parë në vitin 2017. Ndërsa procesi gjyqësor vazhdon, fushata Solar in Kuta tregon se energjia hidroelektrike nuk është e nevojshme dhe se Kuta mund të gjenerojë energjinë e saj përmes alternativave më të gjelbra.

Koncepti i "tranzicionit të drejtë" deri më tani ka mbërritur në Evropën Lindore dhe Juglindore vetëm si një fragment i zhargonit të këndshëm mjedisor. Mungojnë protagonistë të fortë mjaftueshëm  për të krijuar kushte për një ndikim më të fuqishëm social dhe politik.